درگذشت هارولد پینتر نویسنده، نمایشنامه نویس، بازیگر، کارگردان و فعال سیاسی انگلیسی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال 2005 میلادی

درگذشت جیمز براون خواننده، نوازنده، تهیه‌کننده موسیقی، رقاص

فیدل کاسترو پس از عمل جراحی روده‌اش، وظایف ریاست جمهوری کوبا را به برادرش، رائول کاسترو واگذار کرد.

درگذشت مایکل اسمیت زیست‌شیمیدان بریتانیایی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال 1993

میخائیل گورباچف رئیس‌جمهور اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی استعفا داد و اوکراین اعلام استقلال کرد.

استعفای "میخائیل گورباچف" رهبر پیشین اتحاد جماهیر شوروی سابق (1991م)با روی کار آمدن میخائیل گورباچف در مقام رهبری اتحاد جماهیر شوروی سابق، وی دست به اصلاحات گسترده اقتصادی و سیاسی زد و سعی نمود تا اوضاع افسارگسیخته کشور را کنترل کند. اما میزان وسیع مشکلات و نیز بحران های پی در پی ناشی از استقلال طلبی جمهوری های شوروی، کمبود شدید مواد غذایی و تکیه بر نظام الحادی کمونیستی، تلاش های گورباچف را با ناکامی مواجه ساخت و روند فروپاشی شوروی را تسریع بخشید. در این میان، در روز 19 اوت 1991م کودتایی از جانب عناصر هوادار بازگشت به روش های سنتی کمونیسم برای قبضه کردن قدرت به وقوع پیوست که با مقاومت بوریس یِلْتْسین، رئیس جمهور جدید فدراسیون روسیه و مخالفت مردم، به شکست کامل انجامید. این امر موقعیت یلتسین را بیش از پیش تقویت کرد و او را در جایگاهی برتر از گورباچف قرار داد. یلتسین هم چنین با تحت فشار قرار دادن گورباچف، او را به استعفا از دبیر کلی حزب کمونیست شوروی وادار ساخت و زمینه های انحلال حزب کمونیست را نیز فراهم آورد. روند سریع اوضاع به نحوی ادامه یافت که مدت کوتاهی پس از آن، گورباچف با اعتراف به این مطلب که تجربه کمونیسم در شوروی با شکست مواجه شده است، کنترل اوضاع را از دست داد و تلاش او برای جلوگیری از فروپاشی کامل اتحاد جماهیر شوروی و تشکیل یک اتحاد جدید از جمهوری های مستقل به جایی نرسید. از آن سو با تشکیل سازمان کشورهای مستقل مشترک المنافع، یک حکومت مرکزی که سیاست های اقتصادی و دفاعی و روابط خارجی این جمهوری ها را هماهنگ سازد، پیش بینی نشده بود و در نتیجه، گورباچف که دیگر اختیاری در مقام ریاست جمهوری اتحاد جماهیر شوروی نداشت، در شب کریسمس برابر با 25 دسامبر 1991م از مقام خود استعفا داد و رسماً اعلام داشت که دیگر کشوری به نام اتحاد جماهیر شوروی وجود ندارد. بدین سان، ابرقدرت شوروی که طی سال های 1990 و 1991م عملاً از میان رفته بود، اسماً و رسماً از میان رفت و دنیا سال 1992م را با یک ابرقدرت در صحنه سیاست بین المللی آغاز کرد. این در حالی است که حضرت امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، چند سال قبل از آن در دوم ژانویه 1989م، طی نامه ای به گورباچف، سقوط مارکسیسم و فروپاشی شوروی را پیش بینی کرده بودند.

نیکلای چائوشسکو رهبر رومانی و همسرش النا پس از یک محاکمه کوتاه تیرباران شدند.

تظاهرات عظیم مسلمانان در حمایت از قیام اسلامی مردم فلسطین (1366ش)

درگذشت خوان میرو نقاش، مجسمه‌ساز و سفالگر اسپانیایی

درگذشت چارلی چاپلین بازیگر، کارگردان و آهنگساز، برندهٔ جایزه اسکار

مرگ "چارلی چاپلین" کمدین و هنرپیشه معروف سینما (1977م)

وحدت ویتنام شمالی وجنوبی پس از بیست سال جدایی (1976م)پس از خروج نیروهای استعمارگر فرانسوی از ویتنام و تقسیم ویتنام به دو قسمت شمالی و جنوبی، طی سلسله حوادثی جنگ خونین بین ویتنام جنوبی همراه با حمایت همه جانبه امریکا با ویتنام شمالی تحت حمایت کمونیست ها درگرفت که بیش از یک دهه قتل و غارت و کشتار صدها هزار نفر از مردم غیرنظامی ویتنام را به دنبال آورد. هم چنین ورود مستقیم نیروهای نظامی امریکا به ویتنام باعث شد تا ماهیت تجاوزکارانه سیاست امریکا آشکار شود و افکار عمومی جهان را علیه دولت امریکا بسیج نماید. امریکا که طی زمان دریافته بود در ویتنام کاری از دستش ساخته نیست، سعی می کرد به هر طریق ممکن از منطقه خارج شود. در نهایت، نیروهای اشغال گر امریکایی تحت فشار شدید افکار عمومی و بدون اخذ نتیجه ای از جنگ ویتنام و با تحمل تلفات فراوان، در سال 1973م از ویتنام خارج شدند و دولت سایگون، پایتخت ویتنام جنوبی، در 30 آوریل 1975م، سرنگون شد. بدین ترتیب ملت ویتنام پس از چند صد سال مبارزه با چینی ها، فرانسوی ها، ژاپنی ها و امریکایی ها سرانجام از یوغ استعمار آزاد شد و مردم ویتنام در اول قدم، خواستار اتحاد دو قسمت شدند. در ابتدا تصمیم گرفته شد به جای متحد کردن دو ویتنام، دولت انقلابی موقت که از سال 1968م اعلام موجودیت کرده بود به اداره قسمت جنوبی کشور به طور مستقل ادامه دهد. اما این امر تحقق نیافت و درگیری هایی بین طرفداران کمونیست ها در شمال با حکومت سرمایه داری در جنوب روی داد و حرکت های وسیعی نیز برای مصادره سرمایه های خارجی انجام گرفت. طی این مدت که به دوره انتقالی معروف گردید، برنامه بازسازی ارتش و نظام اداری نیز در اولویت واقع شد. در نهایت در جریان کنفرانس اتحاد دو ویتنام در نوامبر 1975م تصمیم گرفته شد تا ویتنام جنوبی و شمالی در هم ادغام شوند. سرانجام در دوم ژوئیه 1976م ویتنام شمالی و جنوبی پس از بیش از بیست سال جدایی، اتحاد خود را عنوان کرده و استقرار رژیم جمهوری سوسیالیستی ویتنام به پایتختی هانویْ اعلام گردید.

روز ملّی و استقلال "سورینام" از استعمار هلند (1975م)کشور سورینام از اوایل قرن شانزدهم میلادی زیر سلطه انگلیس بود. اما انگلیس در یک معامله استعماری در اوایل قرن هفدهم، سورینام را به هلند واگذار کرد و در مقابل، برخی مستعمرات هلند را در امریکای شمالی، تحت کنترل خود در آورد. در سال 1954م سورینام به خود مختاری داخلی دست یافت. اما استقلال کامل این کشور، در 25 نوامبر 1975 به دست آمد. سورینام در همسایگی کشورهای برزیل، گویان و گویان فرانسه و در سواحل اقیانوس اطلس واقع شده است. مساحت این کشور 163/265 کیلومتر مربع و جمعیتش 417هزار نفر است. پایتخت سورینام، پاراماریبو نام دارد و واحد پول آن گیلدر سورینام است. پیش بینی جمعیت این کشور تا سال 2025 در حدود 525 هزار نفر می باشد. حدود نیمی از سکنه سورینام ملیّت هندی و پاکستانی دارند و پیرو آیین هندو هستند. زبان رسمی در این کشور هلندی است. 25 نوامبر سال روز استقلال این کشور به عنوان روز ملّی آن نام گذاری شده است. نظام سیاسی حاکم در سورینام جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون گزاری است.

زادروز بن افلک هنرپیشه، کارگردان و سناریونویسآمریکایی

اعضای جبهه مردمی برای آزادی فلسطین دست به یک سلسله هواپیماربایی در اروپا و انتقال آن‌ها به کشورهای عربی زدند.

زادروز نائومی واتس هنرپیشهٔ انگلیسی

اعدام "اِرْنِسْتو چِه گوارا" انقلابی معروف امریکای لاتین (1967م)ارنستو چه گوارا مبارز انقلابی امریکای لاتین در سال 1928م در آرژانتین به دنیا آمد. وی تحصیلات خود را در رشته پزشکی به پایان رساند و پس از آشنایی با فیدل کاسترو مبارز انقلابی کوبا، به نهضت آزادی خواهی او برای رهایی کوبا پیوست. چه گوارا فقر و تبعیض ناشی از استثمار ملت های امریکای جنوبی توسط دولت ایالات متحده امریکا را مشاهده نمود و با تفکری ضد امپریالیستی رشد کرد. او در پیروزی انقلاب کوبا در سال 1959م نقش فعالی ایفا کرد و پس از پیروزی انقلاب نیز مدتی مشاغل دولتی اختیار نمود. اما روحیه انقلابی وی به او اجازه قانع شدن به پست و مقام را نداد و عازم نقاط مختلف جهان شد تا با تشکیل نیروهای مقاومت مسلحانه، امپریالیسم امریکا را نابود سازد. آخرین نقطه عزیمت چه گوارا، کشور بولیوی در امریکای لاتین بود؛ لذا راهی این کشور شد و در آن جا با تشکیل یک گروه چریکی هزار نفری به مبارزه علیه دولت وابسته به امریکا در بولیوی پرداخت. پس از مبارزات طولانیِ استقلال طلبانه و آزادی خواهانه بر ضد سلطه استثمارگرانه ایالات متحده، سرانجام نیروهای دولتی بولیوی به کمک عوامل سازمان سیا، مخفیگاه چه گوارا و مبارزان همراه او را یافتند و پس از دستگیری، اِرنسْتو چه گوارا را در نهم اکتبر 1967م در 39 سالگی تیرباران کردند. چه گوارا در امریکای مرکزی و جنوبی، نماد مبارزه، استقلال و آزادی به شمار می رود. او در این سرزمین ها، علی رغم داشتن تفکرات چپ گرایانه، محبوب همه کسانی است که از سلطه دولت استثمارگر امریکا و رنج هایی که بر مردم مستضعف امریکای جنوبی می رود، به ستوه آمده اند.

ارنستو چه‌گوارا توسط سربازان ارتش بولیوی به جرم تحریک برای برپایی یک انقلاب در بولیوی، به قتل رسید.

کودتای ژنرال "موبوتو سه سه سکو" در کشور افریقایی کنگو (1965م)ژنرال ژوزف موبوتو سه سه سکو از مبارزان استقلال کنگو بود که پس از استقلال کشورش در سال 1960م، به نخست وزیری کنگو رسید. او پس از به دست گرفتن قدرت، پاتریس لومومبا، قهرمان ملی این کشور را به کشتن داد و موجی از نفرت علیه خود ایجاد کرد. موبوتو در طی سال های بعد قدرت خود را افزایش داد تا اینکه در 25 نوامبر 1965م طی کودتایی، رئیس جمهور قانونی کشور را سرنگون کرد و از آن پس، به عنوان رئیس جمهور کنگو بر کشور حکمرانی نمود. وی در این دوران، با حذف پست نخست وزیری، کل اختیارات کشور را در دست گرفت و با در پیش گرفتن روش خودکامگی و استبداد، هرگونه مخالفتی را سرکوب نمود. موبوتو در 27 اکتبر 1971، نام رسمی کشور را از جمهوری دموکراتیک کنگو به جمهوری زئیر تغییر داد و به تقلید از رهبران چین، دست به انقلاب به اصطلاح فرهنگی زد. دوران به ظاهر آرام حکومت موبوتو از اوایل دهه 1990م به اغتشاش و ناآرامی کشیده شد و حکومت وی مورد اعتراض شدید مردم قرار گرفت. در این میان تلاش های موبوتو برای کنترل اوضاع به ثمر نرسید و شورشیان به رهبری لوران کابیلا به جنگ با حکومت مرکزی پرداختند. در نهایتْ علی رغم انجام مذاکرات و میانجی گری های بین المللی، نتیجه مطلوب حاصل نشد و موبوتو سه سه سکو پس از شکست از شورشیان، پس از 37 سال زمام داری، در 16 مه 1997م از کشور گریخت.

درگذشت سی. اس. لوئیس نویسندهٔ ایرلندی، خالق سرگذشت نارنیا

درگذشت آلدوس هاکسلی نویسندهٔ بریتانیایی

پایان بحران موشکی امریکا و شوروی بر سر کوبا(1962م)روابط امریکا و شوروی پس از جنگ جهانی دوم هر از چند گاهی رو به تیرگی می نهاد. اما مهم ترین و خطرناک ترین بحران در روابط امریکا و شوروی، که جهان را در لبه پرتگاه جنگی ویرانگر قرار داد، بر سر استقرار پایگاه های موشکی شوروی در کوبا رخ داد. امریکایی ها نخستین بار در سپتامبر 1962م از ساختمان سکوهای پرتاب موشک در کوبا اطلاع یافتند. عکس هایی که طی نیمه اول ماه اکتبرِ آن سال به وسیله هواپیماهای جاسوسی امریکا از کوبا برداشته شد، استقرار موشک های بُرد متوسط و قاره پیمای روسی را در کوبا تایید کرد. جان کِنِدی، رئیس جمهور وقت امریکا نیز برای مقابله با خطری که امنیت امریکا را تهدید می کرد یک شورای جنگی تشکیل داد. در این شورا پیشنهادات مختلفی از جمله تهاجم نظامیِ همه جانبه به کوبا و اشغال نظامی این کشور یا بمباران سکوهای پرتاب موشک در کوبا اعلام شد. در ادامه، جان کِنِدی، در 22 اکتبر 1962م به مردم امریکا اعلام خطر کرد که دولت شوروی دست به احداث پایگاه های موشکی در کوبا زده و استقرار این موشک ها در فاصله یک صد مایلی سواحل امریکا، امنیت این کشور را به خطر می اندازد. کندی هم زمان با این اخطارْ، اعلام کرد که دولت شوروی باید پایگاه های موشکی خود را از کوبا برچیند. وی به دنبال آن، فرمان محاصره دریایی کوبا را برای جلوگیری از ارسال تجهیزات جدید موشکی شوروی به کوبا صادر کرد. هم زمان با آغاز محاصره دریایی کوبا، چندین کشتی حامل موشک های روسی عازم این کشور بودند و نیکیتا خروشچُف، رهبر شوروی، بی اعتنا به محاصره دریایی کوبا از طرف ناوگان جنگی امریکا، به کشتی های روسی فرمان داد به راه خود ادامه دهند. در روز 26 اکتبر، خروشچف اعلام کرد که موشک های روسی در صورتی از کوبا برچیده خواهند شد که امریکا هم پایگاه های موشکی خود را در نزدیکی مرز شوروی در ترکیه جمع آوری کند. امریکا این پیشنهاد را رد کرد و در روزهای آخر اکتبر 1962م، هر لحظه احتمال برخوردی بین کشتی های امریکا و شوروی در خط محاصره دریایی کوبا وجود داشت که خروشچف در آخرین لحظه، تن به مصالحه داد و جهان از خطر یک جنگ وحشتناک هسته ای و به تعبیری جنگ جهانی سوم رهایی یافت. مصالحه امریکا و شوروی مبتنی بر این توافق بود که شوروی، پایگاه های موشکی خود را از کوبا برچید و دولت امریکا هم متقابلاً اطمینان دهد که کوبا را به طور مستقیم یا غیر مستقیم، مورد حمله قرار نخواهد داد.

درگذشت آلبر کامو نویسنده و روزنامه‌نگار فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال 1957، خالق آثاری چون

مرگ "آلبر کامو" نویسنده معروف فرانسوی (1960م)

آغاز اولین جنگ اعراب و اسرائیل پس از اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی (1948م)به دنبال توطئه های بین المللی برای اشغال سرزمین فلسطین و تشکیل یک دولت یهودی، سرانجام مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 29 نوامبر 1947م پیشنهاد تقسیم فلسطین را تصویب نمود. از تاریخ تصویب طرح تقسیم فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تا اعلام تشکیل حکومت اسرائیل کمتر از شش ماه به طول انجامید. در این فاصله نیروهای انگلیس که قیمومیت منطقه را برعهده داشتند، فلسطین را ترک کردند و تشکیلات نظامی یهودیان که در سال های جنگ جهانی دوم و بعد از آن شکل گرفته بود به تدریج جای آنان را گرفتند. اعراب فلسطین، سازمان نظامی واحد و متشکلی نداشتند و به همین جهت، با اینکه در اکثریت بودند، در این مرحله، بازی را باختند. سرانجام حکومت نژادپرست اسرائیل در14 مه 1948م هم زمان با خروج آخرین سربازان انگلیسی از فلسطین، پا به عرصه وجود نهاد و رژیم ننگین صهیونیستی در سرزمینی غصبی و با حمایت ابرقدرت های زمان، بر جهان و منطقه تحمیل شد. به دنبال اعلام موجودیت اسرائیل، نیروهای کشورهای عربی متشکل از مصر، سوریه، لبنان و اردن، از جنوب، شمال و شرق وارد سرزمین های اشغالی فلسطین شدند و به جنگ با نیروهای مسلح دولت جدید اسرائیل پرداختند. اسرائیلی ها در آن زمان نیروی مجهزی در اختیار نداشتند و اگر کشورهای عرب، با هماهنگی و استفاده از تمام امکانات خود وارد میدان می شدند، شاید دولت اسرائیل در نطفه خفه می شد، ولی کشورهای عرب فقط قسمتی از نیروی خود را برای باز پس گرفتن فلسطین به کار گرفتند و عدم هماهنگی بین آن ها موجب شد اسرائیلی ها فرصت پیدا کنند و به تدریج، نیروهای خود را تجهیز کرده و با حملات موضعی، قوای اعراب را تحلیل برده و عقب برانند. در این میان، تنها نیروهای اردنی قسمتی از خاک فلسطین را در ساحل غربی رود اردن به تصرف خود درآوردند و قسمت قدیمی شهر بیت المقدس را تصرّف کردند. پس از مدتی، سازمان ملل متحد تحت فشار امریکا، از ژانویه 1949م برای اعلام آتش بس و ترک مخاصمه بین اعراب و اسرائیل وارد میدان شد و کشورهای عرب را وادار به امضای قرارداد ترک مخاصمه با اسرائیل نمود. امضای این قراردادها هر چند متضمّن شناسایی اسرائیل از طرف کشورهای امضا کننده نبود، با این حال موقعیت رژیم صهیونیستی را تثبیت کرد و موجبات پذیرفته شدن این دولت غصبی به سازمان ملل در یازدهم مه 1949م و شناسایی آن از طرف اکثریت اعضای این سازمان را فراهم ساخت. رژیم صهیونیستی در جریان اولین جنگ اعراب و اسرائیل، علاوه بر حدود تعیین شده در طرح تقسیم فلسطین، بیش از شش هزار کیلومتر مربع از سرزمین هایی را که برای دولت عربی فلسطین در نظر گرفته شده بود اشغال کردند، به طوری که هنگام پذیرفته شدن رژیم صهیونیستی به عضویت سازمان ملل، این رژیم به جای 57 درصد پیش بینی شده در طرح، بیش از 77 درصد اراضی فلسطین را در تصرف خود داشت. این غده سرطانی در سال ها و دهه های بعد، با کشتار و آواره ساختن فلسطینیان، حضور نامشروع خود را ادامه داد و با حمایت قدرت های بزرگ سعی در اشغال هرچه بیشتر مناطق فلسطینی دارد که در این میان از هرگونه جنایت و آدم کشی دریغ نمی کند.

منشور استقلال اسرائیل، هم‌زمان با پایان قیمومیت بریتانیا بر فلسطین، به امضا رسید.

اشغال سرزمین فلسطین توسط صهیونیسم جهانی و اعلام موجودیت اسرائیل (1948م)از سده های گذشته یهودیان در کنار مسیحیان و مسلمانان در سرزمین فلسطین زندگی مسالمت آمیزی داشتند. تا آن که دولت انگلیس پس از جنگ جهانی اول، طی قرارداد استعماری سایکس - پیکو قیمومیت فلسطین را به عهده گرفت. از آن به بعد، سازمان های صهیونیستی برای تحقق این هدف توسعه طلبانه یهودیان، بسیاری را از نقاط مختلف جهان به این سرزمین مهاجرت دادند و هم زمان با انجام عملیات تروریستی، فلسطینی ها را وادار به ترک سرزمین خود کردند. سرانجام با تصویب سازمان ملل، نیروهای انگلیسی در اقدامی هماهنگ از فلسطین خارج شدند و یک روز پس از خروج آن ها، دیوید بن گوریون از رهبران اصلی صهیونیسم جهانی، در چهاردهم مه 1948م تأسیس رژیم غاصب صهیونیستی را در سرزمینی در حدود نیمی از خاک فلسطین اشغالی اعلام کرد. پس از این اقدام نامشروع صهیونیست ها، دولت های عربی وارد جنگ علیه آنها شدند که با شکست اعراب پایان پذیرفت. در پایان جنگ، رژیم صهیونیستی بر نزدیک به هشتاد درصد اراضی فلسطین، سلطه غاصبانه یافت و مردم مظلوم این سرزمین را آواره کرد.

درگذشت استاد "شیخ حبیب اللَّه ذوالفنون" منجم و شاعر معاصر (1326ش)-استاد حبیب اللَّه ذوالفنون تهرانی عراقی در سال 1239 ش (1278 ق) در سلطان آباد اراک به دنیا آمد. او به مدت بیست سال، بدون آن که استاد معینی داشته باشد به تحصیل علوم مختلف پرداخت. ذوالفنون سپس به نجف رفت و مدت ده سال به فراگیری زبان عربی و علوم دینی به ویژه تفسیر قرآن، همت گماشت. استاد ذوالفنون درنجف به مجلس درس استادانی همچون میرزا حبیب اللَّه رشتی، محمد فاضل شرابیانی، حاج میرزا حسین میرزا خلیل و سید مرتضی کشمیری پیوست. وی سپس به ایران بازگشت و یک چند در بوشهر و شیراز و اصفهان گذراند تا اینکه در اصفهان از حوزه درس بزرگانی چون میرزا جهانگیر خان قشقایی، آقا میرزا حسن کرمانشاهی و آخوند ملافتحعلی اراکی بهره مند گردید. استاد ذوالفنون سپس به تهران کوچید و تا پایان عمر در این شهر به سر برد. وی چندی در دارُالمعلّمین مرکزی و مدرسه عالی سپهسالار، علوم ریاضی را تدریس کرد و آثاری را نیز از خود به یادگار گذاشت که حرکت قَمَر و دیوان اشعار از آن جمله اند. ذوالفنون عراقی مُنجّمی فاضل و مُستخرج تقویم بود و تقویم استخراجی ذوالفنون تا چندین سال در سالنامه پارس، چاپ و منتشر می شد. وی در حکمت الهی، فقه، ادب، تفسیر، ریاضیات و هیئت و نجوم، استاد بود و آن ها را تدریس می کرد. او همچنین به دو زبان فارسی و عربی شعر می سرود. استاد ذوالفنون عراقی سرانجام در سوم دی ماه 1326 ش برابر یازدهم صفر 1367 ق در 87 سالگی درگذشت و در جوار امامزاده عبداللَّه در شهر ری به خاک سپرده شد.

ورود چرچیل نخست وزیر انگلیس و انتونی ایدن وزیرامور خارجه وی به آتن برای پایان دادن به جنگ داخلی بین احزاب یونان، تفویض نیابت سلطنت ژرژ دوم پادشاه یونان 30 دسامبر) به اسقف بزرگ داماس کینوس و تشکیل دولت جدید به وسیله وی

حمله روسیه به فنلاند و تصرف ویبورگ و تجدید تصرف ویتبسک بدست روس ها

پیاده شدن نیروهای ژاپن در سواحل هند و چین در جریان جنگ جهانی دوم (1941م)ژاپن طی سال های 1941 تا 1942م توانست کشورهای تایلند، مالزی، سنگاپور، فیلیپین، اندونزی و میانمار را که تحت الحمایه انگلیس، فرانسه و هلند بودند، تصرف کند. در این راستا و در جریان جنگ دوم جهانی، در روز 29 ژوئیه 1941م دولت ژاپن به عنوان متحد آلمانِ نازی، سربازانِ خود را برای تصرف کشورهای هند و چین، در سواحل جنوبی این منطقه پیاده کرد. اما با ورود امریکا به عرصه جنگ جهانی دوم و سازماندهی قوای متفقین، ژاپن به تدریج از کشورهای تحت اشغالش عقب رانده شد و حتی برخی از جزایر خود را از دست داد. سرانجام ژاپن، به دنبال بمباران هسته ای شهرهای هیروشیما و ناکازاکی توسط امریکا، تسلیم متفقین شد و جنگ جهانی دوم پایان یافت.

تصرف هنگ کنگ بدست ژاپنی ها و پیشروی آنها به طرف آسیای جنوب شرقی

درگذشت کارل چاپک نویسنده برجستهٔ اهل چک

آغاز تهاجم استعمار ایتالیا علیه کشور بی دفاع حبشه و تصرف آن (1935م)استعمار ایتالیا از سال های پایانی قرن نوزدهم میلادی، قصد تصرف نواحی شرقی افریقا را دنبال می کرد و با این هدف، ایتالیایی ها با رها به خاک حبشه تجاوز کرده و باعث اختلافاتی شده بودند. در سال 1887م ایتالیا که به خاک حبشه تجاوز کرده بود شکست خورد و وادار به عقب نشینی شد. در سال 1917م اختلاف میان ایتالیا و حبشه شدت گرفت تا جایی که در سال 1935 به جنگ تبدیل شد. این جنگ که به دستور موسولینی، دیکتاتور فاشیست ایتالیا در سوم اکتبر 1935م آغاز شده بود. در نهایت، به پیروزی ایتالیا انجامید و حبشه به تصرف ایتالیایی ها درآمد. از این زمان دوران استعمار ایتالیا بر حبشه آغاز شد و تا سال 1941م به درازا کشید. در سال 1941م و در جریان جنگ جهانی دوم، ارتش انگلستان، ایتالیایی ها را از حبشه بیرون راند و امپراتور حبشه که در سال 1935م کشور راترک کرده بود به میهن بازگشت.

شهادت عالم مجاهد آیت اللَّه "آقانوراللَّه نجفی اصفهانی" (1306ش)-آیت اللَّه مهدی معروف به آقانوراللَّه نجفی اصفهانی از روحانیون مجاهد، مهاجر، مصلح، متفکر در سال 1240 ش (1278 ق) در اصفهان به دنیا آمد. پدرش شیخ محمدتقی اصفهانی صاحب هدایهُ المُستَرشِدین و مادرش دختر آیت اللَّه العظمی سیدصدرالدین عاملی از مراجع بزرگ شیعه می باشد. وی در ابتدا در محضر پدر ارجمندش به دانش اندوزی مشغول شد و پس از چندی برای ادامه تحصیلات، عازم عتبات عالیات گردید. آقا نوراللَّه در آنجا از محضر استادان نامداری همچون میرزا محمد حسن شیرازی، سیدمحمدکاظم یزدی و میرزا حبیب اللَّه رشتی بهره ها برد و به مقام رفیع اجتهاد دست یافت. این عالم مبارز در نهضت تحریم تنباکو در سطح اصفهان فعالیت داشت. از دیگر اقدامات وی فعالیت علیه مبلغین مسیحی با تأسیس انجمن صناخانه و انتشار روزنامه الاسلام می باشد. آیت اللَّه نجفی اصفهانی با ظل السلطان فرزند خون خوار ناصرالدین شاه که 30 سال حاکم اصفهان بود مبارزه کرد و وی را از اصفهان اخراج نمود. او در جریان نهضت مشروطه، از ارکان نهضت عدالت خانه و مهاجرت کبرای قم نیز به شمار می رود. آیت اللَّه اصفهانی انجمن مقدس ملی اصفهان را تأسیس و بعد از اخراج ظل السلطان دست به اصلاحاتی مانند تأسیس بیمارستان و مدرسه زد. این عالم مجاهد سرانجام از سوی رضاخان (که مبارزات زیادی با او کرده بود) مسموم، و در 4 دی ماه 1306 ش برابر بااول رجب 1346 ق در 66 سالگی به لقاءاللَّه پیوست. پیکر این عالم ربانی به نجف منتقل شد و در مقبره جد مادری خود آیت اللَّه العظمی شیخ جعفر کاشف الغطاء دفن گردید.

زادروز رام نارایان نوازندهٔ ساز زهی سارنگی اهل هندوستان

زادروز داگلاس انگلبارت، مخترع آمریکایی موشواره

تولد "محمد انور سادات" رئیس جمهور پیشین مصر (1918م)

زادروز انور سادات سومین رئیس جمهور مصر، برندهٔ جایزه صلح نوبل سال 1978

کشف ویتامین توسط "کازیمیر فونک" دانشمند لهستانی (1912م)کازیمیر فونک بیوشیمی دان لهستانی در سال 1884م به دنیا آمد و تحصیلات خود را در آلمان، انگلستان و فرانسه ادامه داد و به عنوان بیوشیمیست به کار مشغول گردید و به مطالعه و تحقیق پرداخت. دکتر زیمیر فونک بعد از یک سلسله تحقیقات در 20 ژوئن 1912 متوجه شد که در مواد غذایی مصرفی انسان، موادی وجود دارد که برای سلامتی و ادامه حیات ضروری است. او این مواد را ویتامین نامید. ویتامین ها در حقیقت موادی هستند که مغذّی نیستند بلکه برای رشد، ترمیم و تولید مثل طبیعی، ضروری اند.

جنگ روسیه و ژاپن با پیروزی ژاپن به پایان رسید.

امضای معاهده "پورْتْسْموت" و پایان جنگ بین روسیه و ژاپن (1905م)طی قرن نوزدهم، روسیه همانند دیگر قدرت های اروپایی، با دست اندازی به خاک چین، مرزهای شرقی خویش را توسعه می داد. در همان حال، چون ژاپن از طرفی چین را لقمه چرب و نرمی برای توسعه طلبی های خود می یافت و از سوی دیگر در مورد مناطق شبه جزیره کره و سرزمین منچوری با روسیه اختلاف داشت، به دنبال بهانه ای برای آغاز جنگ و درآویختن با روسیه بود. در این حال، در روز هشتم فوریه 1904م، نیروهای ژاپن بدون اعلان جنگ و به طور غافل گیرانه، ناوگان روسی را در بندر پِرْتْ آرتور که در اجاره روس ها بود، مورد حمله قرار دادند و به دنبال آن، در مناطق متصرفی روسیه در منچوری، نیرو پیاده کردند. در طی این نبرد، قوای روسیه متحمل شکست های پی درپی شدند و برای اولین بار، یک دولت آسیایی توانسته بود یک قدرت غربی را شکست دهد. به دنبال این شکست ها، دولت روسیه که توان ادامه جنگ را نداشت سرانجام با میانجی گری امریکا، در پنجم سپتامبر 1905م قرارداد صلح پورْتْسْموت را با ژاپن امضا کرد. به موجب این قرارداد، نیمه جنوبی جزیره ساخالین و بندر پرت آرتور در شرق روسیه و نیز شبه جزیره کره تحت الحمایه ژاپن شد. لطمه ای که با امضای این قرارداد بر حیثیت نیکلای دوم، تزار روس وارد آمد، زمینه ساز انقلاب 1905م روسیه را فراهم آورد.

زادروز هامفری بوگارت هنرپیشه و تهیه‌کنندهٔ آمریکایی، برندهٔ جایزه اسکار

درگذشت آلفرد نوبل شیمیدان، مهندس، مبتکر و اسلحه‌ساز سوئدی، بنیانگذار جایزه نوبل

درگذشت "آلفرد نوبل" شیمی دان معروف سوئدی (1896م)لفرد نوبل، شیمی دان نامی سوئدی در 21 اکتبر سال 1833 در استکهلم سوئد متولد شد. وی تا ی تا 16 سالگی نزد معلم خصوصی درس خواند و با برخورداری از هوش سرشار خود، به پیشرفت های مهمی در علوم و فنون نائل گردید. آلفرد هم چنین توانست زبان های روسی، انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی را به خوبی فراگیرد و وارد عرصه تحقیقات در زمینه شیمی گردد. پشت کار مداوم آلفرد نوبل سبب شد تا در هفتم ماه مه 1878م، پس از سال ها تحقیق و مطالعه در زمینه علم شیمی، موفق به اختراع ماده نیرومند انفجاری دینامیت گردد. اما از این ماده منفجره به جای استفاده صلح آمیز، به عنوان ابزار جنگی استفاده شد و نوبل را به فکر انداخت که دینامیت بی خطر بسازد که به راحتی منفجر نشود. آلفرد نوبل علاوه بر اختراع دینامیت، به 350 اختراع و اکتشاف دیگر نیز دست یافت و در 93 کشور، کارخانه و کارگاه تولیدی دایر نمود. نوبل که اختراع خود را در دست دولت ها و نظامیان برای مقاصد ضد بشری می دید، بر آن شد تا با اختصاص ثروتش به کسانی که در زمینه پیش برد علم و گسترش صلح فعالیت می کنند جایزه ای اهدا نماید. از این رو، یک سال قبل از مرگ، در سال 1895م با اشتیاق فراوانی که به پیشرفت علم داشت، وصیت نامه مشهور خود را در این مورد تنظیم کرد که بر اساس آن، بنیادی تأسیس شده و به افراد برجسته در علوم فیزیک، شیمی، پزشکی و ادبیات و نیز تلاش گران عرصه صلح جوایزی اهدا کند. این بنیاد که به نام او، بنیاد نوبل خوانده می شود هم اکنون نیز به این کار ادامه می دهد. هر چند در این میان، این جوایز به ویژه جایزه صلح آن، جنبه سیاسی پیدا کرده و وسیله ای برای تبلیغ سیاست های استکباری قدرت مندان غربی شده است. آلفرد نوبل سرانجام در دهم دسامبر 1896م در 63 سالگی درگذشت.

تولد "محمدعلی جناح" قائد اعظم پاکستان (1876م)

زادروز محمدعلی جناح از سیاستمداران سدهٔ بیستم و بنیادگذار کشور پاکستان، رهبر حزب مسلم لیگ پاکستان و نخستین فرماندار کل آن کشور

تولد "هانری لوتِرْک" نقاش معروف فرانسوی (1864م)هانری تولوز لوتِرْکْ، نقاش معروف فرانسوی در 24 نوامبر 1864م در فرانسه به دنیا آمد. او فرزند ناقص العضو یک اشراف زاده صاحب نفوذ بود و عمر خود را در راه نقاشی سپری کرد. لوترک در چهارده سالگی بر اثر سقوط از اسب دچار آسیب شد و علاوه بر آن، بر اثر نوعی بیماری ارثی، هرگز رشد طبیعی نکرد. این وضعیت اگر چه سبب کناره گیری او از محیط رسمی اشرافی شد و حضورش باعث خنده دیگران می گردید، با این حال مانع از رشد فکری او نشد و او با روی آوردن به نقاشی، در عین حال به ابداع و نوآوری پرداخت. لوترک در ابتدا نزد اساتید متعددی به کار نقاشی مشغول شد، ولی هیچ یک از آن ها نتوانستند عطش تازه جویی و نبوغ او را سیراب کنند. از این رو شخصاً به کار پرداخت و با الهام از بزرگان نقاشی، هنر خود را نیرویی لایزال بخشید. از آن زمان بود که لوترک پس از سال ها ناکامی توانست محیطی را که با روح عجیب او سازگار بود، بیابد. در آثار وی که بیش ترْ مضامین اجتماعی دارد، پوسته ظاهری و فریبنده زندگانی روزمره مردم شکافته شده و حقایق پنهان را آشکار نموده است. لوترک در سال 1891م به عنوان یک گرافیست، نخستین پوستر نوین را عرضه کرد و سپس با استفاده از لیتوگرافی رنگی، هنر را با گرافیک پیوند داد. او در سال 1899م به علت بیماری در بیمارستان بستری شد و به گفته خودش چون کارش متوقف شده، پس مرده است. اما در اوج بیماری نیز از کار طراحی دست برنداشت. لوترک اگر چه از لحاظ ظاهری، هیکلی نامتناسب و قدی کوتاه داشت، اما هنرمندی سرشار از قریحه بود. نکته قابل توجه در آثار او این است که نحوه کارش، چه در هوای آزاد و چه در فضای سربسته آتلیه کاملاً یکسان است و تابش نور در سرنوشت آفریده های نقاش، هیچ گونه نقشی را بازی نمی کند. آثار لوترک در آن زمان از لحاظ دگرگونی شکلی، آن چنان محکم و بُرنده بود که پیکاسو، نقاش شهیر عصر به قصد ملاقات با او به پاریس سفر کرد. هانری تولوز لوتِرْک عمر چندانی نیافت و سرانجام در نهم سپتامبر 1901م در 37 سالگی درگذشت.

تولد "جورج سانتایانا" فلیسوف و نویسنده اسپانیایی (1863م)جورج سانْتایانا، شاعر، نویسنده و فیلسوف معروف اسپانیایی - امریکایی در شانزدهم دسامبر 1863م در مادرید اسپانیا به دنیا آمد. وی در نه سالگی به امریکا سفر کرد و در آن جا در دانشگاه هاروارد به تحصیل پرداخت. سانتایانا مدت ها در امریکا به تنهایی و ناراحتی می زیست و عاقبت در سال 1913م پس از اقامت 31 ساله در امریکا به برلین رفت. وی در برلین فلسفه یونان را فرا گرفت و سپس در کمبریج انگلستان، این مطالعات را ادامه داد. سانتایانا در نهایت پس از چند سال تحقیق و تدریس، در ایتالیا اقامت گزید و دِیرنشینی، منزوی گردید. وی اگرچه شاعری بود که عالمانه می سرود اما به خاطر فلسفه، دست از شاعری برداشت. فلسفه سانتایانا مخلوطی از فلسفه افلاطون و عقاید کاتولیکی است. هر چند وی به نظریه وحدت وجود اعتقادی نداشت و تاکید می کرد که خدایی وجود ندارد اما بر این عقیده بود که ادیان، قصه های زیبایی هستند، ایمان داشتن به خدا خوب است و نباید نسبت به افسانه های ادیان انتقاد نمود. این عقاید، نتیجه دستگاه فلسفی نااستوار اوست، چرا که می خواست با چشم باز، خواب ببیند و از دنیا کناره گیری کند بدون آن که آن را دشمن بدارد. سانتایانا یک ماتِریالیست و ماده گرایی به تمام معناست که ماده را بنیان هستی و همه پدیده ها را محصول آن می داند. او به جاودانگی عقل ایمان دارد و گرچه فیلسوفی است مادی، اما تعریف کاملی از ماده که مبنای عقیده اش باشد، ندارد. سانتایانا در آثاری که در اواخر عمرش پدید آورد، تاثیر ایمان به ناشناختن در دنیای کاملا مادی و زندگی بشری را مورد تاکید قرار داده است. آثار او به علت وسعت نظر و استادی در نویسندگی، خوانندگان فراوانی داشته است که برخی از آن ها عبارتند از

زادروز پل گوگن نقاش و تندیس‌گر فرانسوی

زادروز جیمز ژول فیزیکدان انگلیسی

مرگ "هنری کاوندیش" دانشمند و فیزیک دان برجسته انگلیسی (1810م)هنری کاونْدیش، فیزیک دان معروف انگلیسی در 15 آوریل 1731م در شهر نیس فرانسه و در خانواده اشرافی انگلیسی به دنیا آمد. وی در ابتدا در کمبریج انگلستان به تحصیل پرداخت ولی پس از چندی به پاریس رفت و در آن جا به تحصیل علوم فیزیک و ریاضی مشغول شد. او تنها در جستجوی حقیقت بود و علی رغم داشتن ثروت هنگفت، سال ها برای رسیدن به هدف خود یعنی علم، کوشید. کاوندیش در ابتدا درباره سوختن و احتراق یک جسم به آزمایش پرداخت و این آزمایش ها منجر به کشف هیدروژن در سال های بعد گردید. او هم چنین موفق شد از ترکیب مقدار معینی اکسیژن و هیدروژن، یعنی به نسبت دو حجم هیدروژن و یک حجم اکسیژن، آب تهیه کند. کاوندیش ثابت کرد که آب برخلاف عقیده عمومی، از دوعنصر گازی مجزا و بی بو تشکیل شده که آن ها را اکسیژن و هیدروژن می نامیم. 20 درصد هوایی که تنفس می کنیم اکسیژن است و مابقی آن گازهای دیگری مثل ازت و هیدروژن و … می باشد. کاوندیش عنصر اَزُت را نیز کشف کرد، چون در موقع ترکیب ازت با اکسیژن، به کمک جرقه الکتریکی، مقداری اسید به وجود آمد که علت تشکیل اسید، وجود ازت در هوا بود، از این روش بود که بعدها کود شیمیایی تولید گردید. کاوندیش هم چنین برای اندازه گیری وزن کره زمین آزمایش هایی را انجام داد که طبق آن، هر متر مکعب از کره زمین 5480 کیلوگرم وزن دارد و عددی که امروز مورد قبول است، با 20 کیلوگرم تفاوت، 5500 کیلوگرم می باشد. وی آن گاه با عمل ضرب مختصری، وزن زمین را معین کرد. هنری کاوندیش سرانجام در 24 دسامبر 1810م در 79 سالگی درگذشت. پس از مرگ کاوندیش، قسمت اعظم دارایی هایش، بنا به وصیت خود او صرف ساختمان و تأسیس آزمایشگاه های معروف کاوندیش گردید.

به آب انداختن اولین کشتی بخار توسط "رابرت فولْتون" امریکایی در پاریس (1803م)رابرت فولتون مخترع و مهندس امریکایی در 22 نوامبر 1765م قدم به هستی نهاد. وی بدون آنکه تحصیلات دانشگاهی داشته باشد، به علت علاقه به امور صنعتی، به تحقیق در این زمینه پرداخت. فولتون که صنعت گری مبتکر بود، به استفاده از بخار در حرکت کشتی ها اندیشید. بنابراین شیوه های تازه ای برای اصلاحِ حمل و نقل در کانال هایی که در انگلستان ساخته می شد، یافت. او در سال 1797م به فرانسه رفت و اولین کشتی بخار را ساخت و در 25 نوامبر 1803م به آب انداخت. هر چند این کشتی غرق شد، اما او برای ساخت کشتی دیگری به فعالیت پرداخت. تااینکه در سال 1807م آزمایشِ به آب انداختن کشتی بخار با موفقیت به اجرا درآمد. فولتون این کشتی را، کِلِرمون نامیده بود. رابرت فولتون سرانجام در سن 50 سالگی به تاریخ 24 ژوئن 1815 درگذشت. جالب آن که یک سال و یک روز بعد از مرگ وی، اولین کشتی مسافربری که با نیروی بخار حرکت می کرد، از دریای انگلستان عبور نمود.

زادروز آدام میکیوویچ شاعر ملی، مقاله‌نویس، مترجم، ناشر و نویسندهٔ سیاسی لهستانی

تولد "آدام میْتْسکویچ" نویسنده معروف لهستانی (1798م)آدام میتسکیویچ شاعر و نویسنده بزرگ لهستانی در 24 دسامبر سال 1798م در لهستان به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات متوسطه، راهی دانشگاه شد و به تحصیل فلسفه پرداخت. اما دیری نپایید که فلسفه را رها کرد و به سراغ ادبیات و هنرهای زیبا شتافت. میتسکیویچ در 22 سالگی عالی ترین اثر دوران جوانیش با نام حماسه جوانان را منتشر کرد و به شهرت دست یافت. این منظومه، نوعی شعر رمانتیک سیاسی بود که میان مردم قرن نوزدهم لهستان بسیار مشهور گشت. اشعاری که میتسکیویچ در این دوره می ساخت، علی رغم توقیف شدن، در صدها نسخه خطّی، دست به دست می گشت و همه جوانان آن ها را از حفظ می خواندند. او در دوره ای می زیست که لهستان میان روسیه، اتریش و پروس تقسیم شده بود و وی برای اتحاد مجدد کشورش، فعالیت می کرد. به همین دلیل در سال 1823م به جرم ترویج میهن پرستی نامعقول از طرف دولت روسیه، به این کشور تبعید شد. میتسکیویچ پس از 6 سال تبعید از روسیه به فرانسه گریخت و به تدریس ادبیات پرداخت. این درس ها اگر چه درباره ادبیات زبان های اسلاو بود، اما بر پایه ایمانِ مسیحیت قرار داشت. وی در تدریس خود مبانی مذهبی و عرفانی و اصول تازه ای از ادبیات دینی را عرضه می نمود. او در سال 1848م به اسلامبول رفت تا با تشکیل یک واحد نظامی لهستانی به جنگ با روسیه بپردازد، اما اجل مهلتش نداد و در 26 نوامبر 1855م در 57 سالگی در این شهر در گذشت. وی تنها شاعر لهستانی است که در کشورهای اروپای غربی شهرت یافته است. وی در منظومه هایی که می سرود، به هم میهنان خود، رسالتی را که درباره آزادی و عدالت اجتماعی داشتند، عرضه می نمود. میتسکیویچ، زندگی اجتماعی طبقات جامعه لهستان را به سبکی ساده و بی پیرایه تجزیه و تحلیل می نمود. شعارهایی هم چون "هدف همه، خوشبختی همه است" و نیز "اتحاد، قدرت می بخشد" دعوتی بود که از جوانان برای تحقق بخشیدن به آرزوی خود که استقلال لهستان بود ارائه می کرد. درباره وی گفته اند که او از شاعران کم نظیری بود که با حدّ اعلای زیبایی و قدرت و غنا، روح ملتش را تجسم داده است. از آدام میتسکیویچ آثاری برجای مانده که منظومه پان تادئوش، ملت لهستان و زائران و شامگاه نیاکان از آن جمله اند.

تخلیه و خروج نیروهای استعماری انگلستان از سرزمین امریکا (1783م)انگلستان از اولین سال های قرن هفدهم حضور استعماری خود در امریکا را آغاز نمود و آن منطقه را برای فعالیت تجاری بازرگانان انگلیسی آماده کرد. هم زمان با انگلستان و پیش از آن، سایر کشورهای اروپایی هم چون اسپانیا و فرانسه نیز در امریکا حضور استعماری داشتند. سلطه گران اروپایی علاوه بر تاراج منابع و ذخایر ارضی، به قتل عام بومیان و سرخ پوستان این منطقه مبادرت می ورزیدند. با این حال از سال های نخست قرن هجدهم، فعالیت های استقلال طلبانه در امریکا رشد نمود و به صدور اعلامیه استقلال امریکا در چهارم ژوئیه 1776م انجامید. در عین حال جنگ های استقلال ادامه یافت و نیروهای فرانسوی نیز بر اساس مصالح خود در اروپا، به کمک استقلال طلبان آمدند. از سوی دیگر انگلستان نیز خواهان پایان جنگ و خروج از باتلاقی بود که پایان نداشت. از اوائل سال 1782م مذاکرات صلح به صورت محرمانه آغاز شد و با به رسمیت شناختن استقلال امریکا توسط انگلستان خاتمه یافت. بر اساس توافقات به عمل آمده، کانادا در اختیار انگلستان باقی ماند و سایر مناطقْ، استقلال خود را به دست آوردند. سرانجام این قرارداد که مسئله مالکیت مناطق دیگری از جهان را نیز تعیین می نمود، در سپتامبر 1783م به امضاء رسید. با این حال هنوز یک سپاه انگلیسی در بندر نیویورک حضور داشت. بالاخره در 25 نوامبر 1783م آخرین کشتی انگلیس این بندر را ترک نمود. بدین ترتیب حضور مستقیم و استعماری انگلستان در امریکا پس از حدود دو قرن، خاتمه یافت. انگلیسی ها از یک طرف معتقد بودند امریکایی ها بعداً از این جدایی پشیمان شده باز هم به دامان انگلستان باز می گردند و از سوی دیگر، با آزاد شدن نیروهای انگلیسی از منطقه امریکای شمالی، انگلستان توانست در مناطق دیگر جهان به گسترش مستعمرات خود بپردازد.

تولد "سر ویلیام هِرْشل" منجم آلمانی و کاشف سیاره اورانوس (1738م)

زادروز پیوس ششم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم

تأسیس "کمپانی هند شرقی فرانسه" در هندوستان (1665م)کمپانی هند شرقی فرانسه در زمان سلطنت لویی چهاردهم، برای رقابت سیاسی، اقتصادی و استعماری با دولت بریتانیا در هندوستان تأسیس شد. اگرچه این شرکت در 25 دسامبر 1665م شکل گرفت اما از سال 1719م در هندوستان مستقر گردید. دولت انگلیس نیز 66 سال قبل از تأسیس کمپانی فرانسه، کمپانی تجاری هند شرقی خود را ایجاد کرده بود. از نتایج تأسیس کمپانی هند شرقی، انجام فعالیت های استعماری دولت های انگلیس و فرانسه در شبه قاره هند و سرزمین های مجاور آن بود که تا مدت ها، از طریق این کمپانی ها انجام می شد، هر چند که کمپانی فرانسوی در مقایسه با کمپانی انگلیسیِ هند شرقی به موفقیت دست نیافت. این شرکت به علت مشکلات مالی در سال 1769م منحل گردید.

امضای قرارداد تاریخی "پیرنه" میان اسپانیا و فرانسه(1659م)پس از امضای قرارداد صلح وِستْفالی در سال 1648م، به جنگ های 30 ساله در اروپا پایان داده شد، اما جنگ، بین برخی از کشورهای منطقه به صورت پراکنده ادامه یافت. در این میان، بین فرانسه که به یک امپراتوری قدرت مند تبدیل شده بود با کشور اسپانیا همچنان جنگ جریان داشت. در نتیجه، یازده سال بعد از پیمان وِستْفالی، با امضای قراردادی دیگر معروف به قرارداد پیرنِه در 29 مارس 1659م، مرز میان دو کشور در سلسله جبال پیرنه تثبیت شد و جنگ ها پایان یافت.

تولد "اسحاق نیوتن" ریاضی دان انگلیسی و دانشمند برجسته جهان (1643م)اسحاق نیوتن دانشمند بلند آوازه انگلیسی، در 25 دسامبر سال 1642م در منطقه نارْسِ انگلستان به دنیا آمد و کودکی خود را با غم از دست دادن پدر به تلخ کامی گذراند. وی از جوانی به ابزارهای مکانیکی علاقه داشت تا این که در دانشگاه کمبریج انگلستان در زمینه های ریاضی، فیزیک و فلسفه به تحصیل و تحقیق پرداخت. نیوتن در 24 سالگی قوانین اساسی فیزیک را تنظیم کرد و آن ها را درباره اجرام آسمانی به کار برد. مهم ترین کشف نیوتن، قانون اصلی جاذبه است. کشفیات علمی نیوتن، پایه بسیاری از اکتشافات بعدی دانشمندان درباره قوانین حاکم بر طبیعت و اصول ریاضی و هندسی شد. نیوتن مفاهیم و قوانین اساسی مکانیک را فرمول بندی نمود و پس از کشف جاذبه عمومی، منظره ای فیزیکی از جهان به وجود آورد که تا آغاز قرن بیستم دست نخورده باقی ماند. نیوتن را به دلیل مطالعه آثار ریاضی دانان بزرگ و به ویژه پایه گذاری اساس حساب و جبر و آنالیز، به عنوان یکی از بنیان گذاران اصول ریاضیات عالی می دانند. نیوتن پس از تحقیقات جالبی که درباره نور انجام داد ثابت کرد که نور خوشید یا نور سفید عملاً از ترکیب رنگ های گوناگون به وجود آمده است که با یک منشور ساده قابل تجزیه است. نتیجه این تجربه، باعث ایجاد مفهوم طیف یا نوار رنگ گردید و پایه طیف شناسی ریخته شد. وی هم چنین با ساخت نوعی تلسکوپ که به جای عدسی، دارای آینه بازتابنده بود، پایه تلسکوپ های امروزی را گذارد و از آن برای بررسی اعماق کیهان استفاده بُرد. دیدگاه های این دانشمند بزرگ جهان درباره دین، فلسفه و اخلاق نیز مورد توجه بسیاری از دین شناسان و متفکران قرار گرفته است. نیوتن آثار متعددی به نگارش درآورده است که کتاب مبانی ریاضی فلسفه طبیعی درباره حرکت اجسام، مهم ترین اثر اوست. نیوتن در این کتاب پیروی حرکات اجسام در زمین و آسمان را بر اساس قوانین واحد اثبات می کند و قوانین مهم سه گانه خود را در این باره مطرح می سازد. او بیش از بیست سال آخر عمر را در مقام ریاست انجمن سلطنتی انگلستان گذراند و فعالیت های علمی خود را ادامه داد. اسحاق نیوتن سرانجام در 20 مارس سال 1727م در 85 سالگی درگذشت و در کلیسای وست مینْسْتِر که مدفن بزرگان بسیاری است به خاک سپرده شد.

زادروز اسحاق نیوتن فیزیکدان و ریاضیدان انگلیسی

درگذشت ساموئل دو شامپلن سرباز، کاوش‌گر، نقشه‌کش، طراح، دیپلمات، دریانورد، وقایع‌نویس، نژادشناس و گیتانگار فرانسوی

تولد "باروخ اسپینوزا" فیلسوف شهیر هلندی (1632م)باروخ اسپینوزا، فیلسوف معروف هلندی، در 24 نوامبر 1632م در آمستردام هلند، در خانواده ای یهودی و ثروت مند به دنیا آمد. وی در ابتدا علوم عالی و زبان های قدیمی مانند عبری را فرا گرفت و در سیاست و نقد آیین یهود، مهارتی تام یافت. اسپینوزا پس از چندی به دین یهود بی علاقه شد و به همین دلیل مورد نفرت و دشمنی یهودیان قرار گرفت. از این رو نام خود را به بِنِدیت تغییر داد و با کناره گیری از همه ادیان، گوشه گیری و انزوا اختیار نمود. او زندگی خود را در تفکر و تعمق و مطالعه و تالیف گذرانید و از راه صیقل دادن شیشه جهت ساخت ذره بین، امرار معاش می کرد. اسپینوزا طریقه و فلسفه مخصوص به خود را دارد و افکار فلسفی اش نزدیک به افکار صوفیه است. او از تفحص درباره خداوند به این نتیجه رسید که خداوند در همه چیز جاری و ساری است و همه چیز در خداوند است. او عقلی است که عالم را می آفریند و عالمی است که به وسیله آن، عقل آفریده می شود. هم عاقل است و هم معقول. به عقیده اسپینوزا خدا وجدان و شعور صرف است نه ناظری در آسمان. اراده خدا، قانون طبیعت است و ما مخلوق مقتضیات و ثمره محیط خویش هستیم. در فلسفه اسپینوزا، هر انسان جزئی از خدا و جزئی از یک واحد الهی است. او معتقد است که غرض از حیات آن است که آدمی از راه خوش بخت ساختن دیگران بر خوش بختی خود بیفزاید. اسپینوزا در زندگی خود دو رساله منتشر کرد که یکی درباره فلسفه دکارت و دیگری رساله الهیات که در آن، عقاید خود را در تفسیر تورات و ترتیب زندگانی اجتماعی مردم بیان کرده است. اما چون این کتاب با تعلیمات علمای یهود سازگار نبود سر و صدایی به پا نمود و از این جهت، دیگر اثری را منتشرنکرد. با این حال کتاب اخلاق او، پس از مرگش منتشر شد که مجموعه اصول فلسفیِ آثار او به شمار می رود. باروخ سرانجام در 21 فوریه 1677م، در 45 سالگی بر اثر ابتلاء به بیماری سل، در لاهه درگذشت.

زادروز اوانجلیستا توریچلی ریاضیدان و فیزیکدان ایتالیایی

تولد "لوپه وگا" ادیب و نویسنده شهیر اسپانیایی (1562م)لوپه فلیکس دو وگا معروف به کارپیو وگا ادیب و نویسنده شهیر اسپانیایی در 25 نوامبر 1562م در مادرید اسپانیا به دنیا آمد. پدرش صنعت گری کم درآمد بود و او کودکی زودرس با زندگی اعجاب انگیز، پرتحرک و پر حادثه؛ چنان که گفته اند از پنج سالگی به زبان لاتینی چون زبان اسپانیایی می نوشت و می خواند و حتی هنگامی که نوشتن نمی توانست، اشعار خود را قرائت می کرد تا رفقای بزرگ تر بر کاغذ آورند. وگا در چهارده سالگی در آکادمی سلطنتی و دبیرستان مذهبی به تحصیل پرداخت و پس از پایان دروس دانشگاه، داوطلبانه وارد ارتش شد. وی طی سال های بعد، پس از وقوع حوادث متعدد، نمایش نامه های خود را بر روی صحنه برد و در تمامی شهرهای مهم اسپانیا با پیروزی همراه گردید. وگا هم چنین در سال های پایانی قرن شانزدهم، رمان آرکاریا را منتشر کرد که این رمان منثورْ به عنوان یکی از شاه کارهای وگا دارای قطعه های زیبایی از شعر تغزلی است. به طور کلی آثار ادبی لوپه دو وگا در انواع گوناگونِ نمایشی، داستانی، شعر حماسی و ارشادی، حماسه مسخره آمیز و انواع شعر غنایی است. با این حال تعیین دقیق آثار وگا نیز مشکل است چرا که بخشی از آثار وی بدون نام شاعر و یا با نام مستعار منتشر شده اند. در زمان حیات و پس از مرگ وگا نیز، تعداد فراوانی نمایش نامه به نام او منتشر شده که از ارزش یکسان برخوردار نیستند. با وجود این، شرح حال نویسان، آثار او را حدود یک هزار و هشت صد نمایش نامه، چند صد شعر و داستان مذهبی ذکر کرده اند. اما سهمی که وگا در تئاتر اسپانیا دارد، از نظر کمیّت نیست، در واقع وگا راباید بنیان گذار تئاتر ملی اسپانیا دانست. وگا طرز عرضه کردن نمایش نامه در صحنه را به صورتی قاطع و ثابت تنظیم کرد و با آمیختن نکته های خنده آور و نکات جدی و حتی غم انگیزْ، شکل نمایش نامه را تغییر داد. وی چندین نمونه خاص گروه انسانی پدید آورد که بعضی از آن ها چهره معنوی خود او را نمایان می ساختند. نمایش نامه های وگا، او را هنرمندی کامل و صنعت گری ماهر معرفی می کند که در تئاترْ موضوع و شیوه ای را برمی گزیند که مورد توجه و علاقه توده وسیعی از مردم باشد. در نمایش نامه های وگا، قهرمان اصلی در چهره ای یگانه نمودار نمی شود، بلکه غالبا دو یا سه شخصیت نمایشی، قهرمانان اصلی را نمایان می سازند که گاه از دو طبقه مختلف هستند. لوپه دو وگا بزرگ ترین چهره ادبی اسپانیا و یکی از استادان مسلم تئاتر جهانی است و معاصرانش او را اعجاز طبیعت و سیمرغ قریحه می خواندند. وگا حتی در زمان حیات، شخصیتی افسانه ای یافته بود و نامش نشانه ای بود از کمال هر چیز، حتی در امور خارج از قلمرو شعر و ادب، چنانکه برای توصیف پارچه یا پرده نقاشی با به کار بردن عبارت "به سبک لوپه دو وگا" بر ارزش و قدر آن می افزودند. هم چنین برای بیان مقام ادبی وگا، او را مافوق شهرت و ابرمرد خوانده و شاعر آسمان و زمین نامیده اند. نیروی اعجاب انگیز حیاتی وفعال در خلق آثار ادبی در او به حد اعلا وجود داشت و می توانست ناگهان آثار نمایشی یا اشعار غنایی خلق کند. میان آثار تغزّلی و آثار نمایشی وگا ارتباط نزدیک وجود دارد وموضوع بسیاری از کمدی های او از نغمه و اشعار عامیانه گرفته شده که در آثار او به نقطه اوج خصوصیت نمایشی رسیده است. وگا به وسیله همین نغمه های عامیانه توانسته است سرزمین اسپانیا را زنده نگه دارد و مردم اسپانیا نیز توسط وگا خود و ادبیات کشور را باز شناخته اند. لوپه فلیکس دو وگا در سال های پایانی عمر، همسر و فرزندانش را از دست داد و سرانجام در 27 اوت 1635م در حال تزلزل روحی و شبه جنون در 63 سالگی درگذشت.

با غارت شهر رم، در پی یورش آلمان و اسپانیا، دوران رنسانس در ایتالیا پایان گرفت.

درگذشت واسکو دو گاما دریانورد و کاشف پرتغالی